Deloitte Türkiye’nin açıkladığı 2023 – Birleşme ve Satın Alma Süreçleri Raporu’na nazaran, artan borçlanma maliyetleri, yüksek enflasyon ve jeopolitik gerginlikler üzere güçlü şartlar altında, birleşme ve satın alma süreç hacminde ve süreç sayısında düşüş yaşandı.
Türkiye’de 2022’de 11,5 milyar dolar olan birleşme ve satın alma piyasası 2023’te 8 milyar dolara geriledi. Toplam süreç hacminde yaşanan yüzde 30 küçülmeye karşın yabancı yatırımcılar 96 adet süreç ve 5,2 milyar dolarlık hacime yarattı.
Milyar dolarlık sürecin bulunmadığı 2023’te, büyük süreçlerin sayısı azaldı. Yılın süreç bedeli açıklanan en büyük süreçleri ortasında, birçok yabancı yatırımcılar tarafından gerçekleştirilen Getir (500 milyon dolar); Tofaş – Stellantis (445 milyon dolar); Tatneft – Aytemiz (336 milyon dolar) süreçleri yer aldı.
Yabancı yatırımcılarda en büyük hisse Avrupa’dan
Avrupalı yatırımcıların Türkiye’ye yönelik yatırımları 2,5 milyar ABD doları düzeyine ulaştı. Avrupa Bölgesi’nden gelen yatırımcılar yabancı süreçlerinin yüzde 55’ini oluşturdu. Avrupalı yatırımcıların yabancı yatırımcı süreçleri içindeki hissesi artarak yüzde 48’e yükseldi (2022’de yüzde 41). Evvelki yıllara emsal biçimde, 53 süreç gerçekleştiren Avrupalı yatırımcıları, 15 süreçle Kuzey Amerikalı yatırımcılar takip etti. Körfez yatırımları toplam 14 süreçte 1,5 milyar ABD doları oldu. Dikkat çeken süreçler ortasında Vitol-BP Türkiye Petrolleri, DHL Grubu-MNG Kargo ve TotalEnergies-Rönesans Güç süreçler yer aldı.
Özel sermaye fonları çıkış süreçlerine odaklandı
2023 yılında finansal yatırımcılar yaklaşık 1,3 milyar ABD doları meblağında 237 sürece imza attı. Süreç sayısında yıllık yüzde 6’lık bir düşüş oldu. Finansal yatırımcılar içerisinde, 222 süreçle bir sefer daha risk sermayesi ve melek yatırımcılar toplam süreç sayısının yaklaşık yüzde 94’ünü oluşturarak en büyük hisseye sahip oldu.
Özel sermaye fonları tarafından gerçekleştirilen süreç sayısında ise 2022’de 14’ten 2023’te 12’ye düşüş oldu; süreç bedeli de 2023’te yaklaşık 291 milyon ABD dolarına geriledi (2022’de 383 milyon ABD doları). Özel sermaye fonlarının odaklandığı kesimler imalat, kimya ve teknoloji oldu. 2023 yılında, özel sermaye fonlarının ve öbür finansal yatırımcıların gerçekleştirdiği 22 çıkış süreci belirleyici oldu. Actera’nın Korsini Ambalaj’dan çıkışı, Mediterra’nın Lucky Fish’ten çıkışı, Turkven’in MNG Kargo ve Mikrogrup’un stratejik satışları, hem özel sermaye fonlarının başarılı çıkış süreçlerine hem de yabancı stratejik yatırımcı süreçlerine işaret etti.
Girişim sermayesi teknoloji, oyun, taşınabilir ve internet dallarına odaklanıyor
Girişim sermayesi ve melek yatırımcılar, 222 adet süreçte yaklaşık 844 milyon ABD doları meblağında yatırım kaydetti. Bu süreç kıymetinde yaklaşık yüzde 47’lik ve süreç sayısında yaklaşık yüzde 3’lük bir düşüşe işaret ediyor. 2023 yılının en büyük süreci, Getir’in aldığı yaklaşık 500 milyon ABD doları yatırım ile Insider’ın aldığı 121 milyon ABD doları yatırım oldu. Sektörel dağılıma bakıldığında teşebbüs sermayesi ve melek yatırımcı süreçlerinin yüzde 54’ü teknoloji, oyun, internet ve taşınabilir hizmetlere odaklandı. Oyun dalındaki süreç kıymetinin 2022’de 643 milyon ABD dolarından 2023’te yaklaşık 133 milyon ABD dolarına gerilemesine karşın, oyun kesimi 30 süreçle ivmesini korudu.
Büyük ölçekli süreçler azaldı
Büyük ölçekli süreçlerin azaldığı 2023 yılında ortalama süreç büyüklüğü, 2022’deki ortalamanın altında kalarak, 20 milyon dolar olarak gerçekleşti. Açıklanan bedellere nazaran en büyük on sürecin hissesi, yaklaşık yüzde 30 (2022’de yüzde 48) oranında oldu. Süreçlerin çoğunluğu orta ölçekli ve küçük erken kademe yatırım segmentinde gerçekleşti. Süreç kıymeti 10 milyon ABD dolarının altında olan 306 süreç toplam süreç sayısının yüzde 76’sını oluşturdu. Lakin bu süreçler toplam süreç hacminin sırf yüzde 6’sını temsil ediyordu.
Enerji, sanayi ve teknoloji tekrar ön plandaydı
2023 yılında yatırımcıların ilgisini çeken bölümlerde geçmiş yıllara benzeri biçimde teknoloji dalı sayıca sıralamada öne çıktı. 85 süreç ile başkan olan teknoloji dalını internet ve taşınabilir hizmetler (38), finansal hizmetler (38), güç (31), oyun (30), imalat (28) ve sıhhat (26) bölümleri izledi. Güç bölümü, 31 süreç ve 570 milyon ABD doları (açıklanan değer) süreç bedeliyle birinci sırada yer aldı. Fosil yakıt bazlı petrol ve doğalgaz dağıtım alanında en büyük iki güç süreci (bp ve Aytemiz) dışında, giderek daha fazla yatırımcı güç dönüşümü teması altında birleşme ve satın almalara yöneldi. TotalEnergies-Rönesans Güç süreci yenilenebilir güce odaklanan değerli bir yatırım oldu.
Deloitte Türkiye Birleşme ve Satın Alma Hizmetleri Başkanı Hasret Ulaş dataları şöyle kıymetlendirdi: Bu yıl hem global hem de lokal birleşme ve satın alma süreçlerinde daralma yaşandı. Öncelikle, 2023 yılında Türkiye’de gerçekleşen genel seçimler, yıkıcı zelzele felaketi ve jeopolitik riskler üzere etkenler yatırım faaliyetlerinin yavaşlamasına ve süreçlerde sakin geçen bir yıla yol açtı. Bu şiddetli şartlara karşın yabancı stratejik yatırımcılar Türkiye’ye olan ilgilerini kaybetmediler. Avrupa, ABD ve Körfez Bölgesi’nden yatırımcılar yaptıkları orta ölçekli stratejik satın almalar ile Türkiye pazarının değerli fırsatlar sunduğunu teyit ettiler. Her ne kadar yüksek enflasyon, kurdaki dalgalanmalar, talepteki yavaşlama ve jeopolitik belirsizlikler yatırımcı iştahını baskılıyor olsa da, yabancı yatırımcının istikrarlı devam eden ilgisini olumlu buluyoruz. Türkiye piyasası kuvvetli vakitlerin akabinde çok süratli toparlanabiliyor. Önümüzdeki yılın birinci yarısında lokal seçimler gerçekleşecek, uygulanan iktisat siyasetlerinin da meyvelerini vermeye başlaması bekleniyor. Ayrıyeten global iktisatta istikrarın sağlanması ve finansman piyasalarının rahatlaması ile 2024 için bu yıla kıyasla daha olumlu bir beklenti içine girebiliriz” dedi.
“İşlemler, yeni trendleri gösteriyor”
Deloitte Türkiye Birleşme ve Satın Alma Hizmetleri Yöneticisi His Doğançay’ın ise yorumları şöyle oldu: Türkiye piyasasında son yıllarda stratejik yatırımcı trendleri, bilhassa kur riski temelinde ihracat odaklı ambalaj, kimya ve otomotiv üzere sanayi şirketleri etrafında şekillendi. Stratejik yatırımların merkezinde yer alan sanayi dalı, yatırımcıların radarında kıymetli bir pozisyona sahip. Türkiye’nin stratejik pozisyonu, rekabetçi iş gücü ve gelişmiş endüstriyel altyapısı, yatırımcılara fırsatlar sunarak birleşme ve satın alma süreçlerinin temel desteğini oluşturuyor. Sektörel yatırım trendlerine bakıldığında, güç dalında, mikro mobilite, depolama ve güç dönüşümü, sürdürülebilirlik üzere temalara odaklı süreçlerle, yenilenebilir güç etrafında dinamik bir ekosistem oluşmaya başladığını görüyoruz. İnternet ve taşınabilir hizmetler, oyun, e-ticaret ve teknoloji, teşebbüs sermayesi ve melek yatırımcılar için hala en cazip kesimler olarak öne çıkıyor. Bununla birlikte yapay zekâ ve ödeme sistemleri alanında ortaya çıkan yeni temalar, yatırımcıların bu alanlara olan ilgisini de artırdı” diye konuştu.