BDDK Lideri Kavcıoğlu, Türk bankacılık kesiminin 2023 gerçekleşmeleri ve 2024 beklentilerine ait AA’ya yaptığı açıklamada, bu yıl Türk bankacılık bölümünün; global iktisattaki belirsizlikler, jeopolitik riskler ve ABD ile Avrupa’da yaşanan banka iflaslarına karşın güçlü bir performans sergilediğini tabir ederek, bölümün sağlam ve itimat veren yapısıyla Türkiye iktisadı için kıymetli bir istikrar çıpası rolü oynadığını söyledi.
En aktüel data periyodu prestijiyle Türk bankacılık kesiminin 21,8 trilyon TL’lik bir faal büyüklüğe eriştiğini, bölümün toplam kredilerinin de 11 trilyon TL’ye ulaşmış durumda olduğunu belirten Kavcıoğlu, “Ekonomi idaremizin seçici kredi siyaseti ile hedeflediği biçimde bankalar, gerçek kesimi desteklemeye, üretimi ve ihracatı finanse etmeye devam etmektedir.” dedi.
Bankacılık bölümünde krediler artmaya devam ederken, varlık kalitesinin değerli göstergesi olan takibe dönüşüm oranının ise yüzde 1,5 ile tarihi düşük düzeylerde seyrettiğine dikkati çeken Kavcıoğlu, kelam konusu oranın yüzde 2,3 olan AB ortalamasının da altında olduğunu aktardı.
Kavcıoğlu, “Ayrıca, Ekim 2023 prestijiyle 3. Küme krediler için yüzde 84,9, 2. Küme krediler için ise yüzde 23,1 düzeyinde, Avrupa bölgesi ve öteki birçok ülkeye kıyasla daha yüksek oranda ayrılan karşılıklar, bankalarca değerli bir ek kayıp ihtimalini azaltmaktadır.” dedi.
“Bankacılık bölümü mali bakımdan güçlü ve sağlıklıdır”
En son açıkladıkları bilgiler prestijiyle bankacılık kesiminin milletlerarası standartlara nazaran taban yüzde 8 olması gereken sermaye yeterlilik oranının yüzde 18,4 düzeyinde bulunduğunu, likidite karşılama oranlarının yasal limitlerin çok üzerinde olduğunu belirten Kavcıoğlu, şunları kaydetti:
“Bankalarımızın yurt dışı finansman temininin hızlandığı ve yabancı yatırımcı ilgisinin arttığı, gerçekleşen süreçlerden açıkça gözlenmektedir. Tıpkı vakitte bankacılık dalı, geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran net karını da yüzde 44,7 oranında artırmıştır. Son açıklanan verilen prestijiyle kesimin etkin ve öz kaynak karlılığı oranları sırasıyla yüzde 3,2 ve yüzde 41,5 olarak gerçekleşmiş olup anılan oranlar da başta AB ortalamaları olmak üzere pek çok ülkenin ortalamalarından daha yüksek düzeydedir. Özetle bankacılık dalı etkin kalitesi, sermaye yapısı, likidite yeterliliği ve karlılık bakımından epeyce âlâ durumda olup mali bakımdan güçlü ve sağlıklıdır.
Belirtilmesi gereken bir başka kıymetli konu da ülkemiz bankacılık mevzuatının memleketler arası düzenlemelere tam uyumlu az sayıdaki birkaç örnekten birisi olduğu gerçeğidir. Bu sebeple 2024 yılında da bankacılık alanındaki memleketler arası gelişmeler ve düzenlemeler çerçevesinde mevzuatımızda gerekli değişiklikler yapılarak milletlerarası bankacılık standartlarına tam uyumlu düzenleme ve denetleme çerçevemiz daha da geliştirilecektir. Bu doğrultuda, Basel Komitesi tarafından yayımlanan Basel III Final düzenlemelerine ülkemizin tam ahenginin sağlanması için bankacılık mevzuatında gerekli değişikliklerin yapılmasına yönelik çalışmalar sürdürülmekte olup AB’nin bahse ait açıklamış olduğu uygulama takvimine paralel olarak biz de BDDK olarak, bahse mevzu düzenlemeleri 2025 yılında hayata geçirmeyi planlıyoruz. Ayrıyeten, bildiğiniz üzere, son devirde iklim değişikliği sebebiyle ortaya çıkan iklim risklerinin finansal kuruluşlar için kıymetli bir finansal risk ögesi haline gelmesi sebebiyle düzenleyici ve denetleyici otoritelerin bu risklerin yönetilmesine ait gerekli yapıları ihdas etmemesi durumunda bu risklerin bankacılık sisteminin ve en son olarak finansal sistemin istikrarına yaratacağı olumsuz tesirler dünya ekonomilerinin ana gündem unsuru haline gelmiştir.
Bu prestijle 2024 yılında BDDK olarak, Bankacılık Kanunu’nda sayılan vazifelerimiz çerçevesinde, iklim değişikliğinin yaratacağı finansal riskler ve düşük karbon iktisadına geçişin bankacılık dalı ve öbür finansal kuruluşlar üzerinde oluşturacağı risklerin ölçülmesi, tahlil edilmesi ve yönetilmesi bizim de en kıymetli gündem unsurlarımızdan biri olacaktır. Bu kapsamda, sürdürülebilir bir finansal sisteminin inşasına katkıda bulunmak için Sürdürülebilirlik Stratejisi Hareket Planı’nda (2022-2025) yer alan politikalarımızı hayata geçirmeye başladık. Kelam konusu Aksiyon Planı’ndaki amaçlarımız uyarınca Avrupa Yeşil Mutabakatı’na ahenk süreci kapsamında bankaların iklimle ilgili maksatlara katkısını ölçmeyi hedefleyen Yeşil Varlık Oranı Hakkında Bildiri Taslağı ile bankaların maruz kaldıkları yahut kalacakları iklimle kontaklı finansal risklerini faal bir halde yönetebilmeleri için yürütülecek siyasetlere ve uygulamalara temel teşkil edecek unsurların belirlenmesi hedefiyle hazırlanan İklimle İlişkili Finansal Risklerin Bankalarca Aktif İdaresine Ait Rehber Taslağı’nı yakın vakitte ilgili tarafların görüşüne sunduk. Bu manada, dönüştürücü iklim siyasetlerini finans kesiminin geleceğini garanti altına almanın ve finansal sistemin sürdürülebilirliğini artırmanın anahtarı olarak görüyoruz.”
“Riskleri aktif biçimde yönetebilen ve fırsatlardan yararlanabilen bankalar, muvaffakiyet için uygun bir pozisyona sahip olacak”
Şahap Kavcıoğlu, global açıdan son yıllarda yaşanan gelişmelerin, bankaların risk idaresini daha da güçlendirmeleri gerektiğini ortaya koyduğunu vurgulayarak, riskleri faal formda yönetebilen ve fırsatlardan yararlanabilen bankaların, önümüzdeki yıllarda muvaffakiyet için güzel bir pozisyona sahip olacağını, BDDK’nin de bu fırsatları en düzgün halde değerlendirmeye ve kesimi daha da güçlendirmeye odaklanacağını söyledi.
Kavcıoğlu, iştirak finans alanında 2023 yılında faaliyet müsaadelerini alan iki kuruluşun dijital iştirak finans kuruluşu olarak faaliyetlerine başladığını, bununla birlikte, halihazırda mevduat bankası olarak faaliyet gösteren bir kuruluşun ise iştirak finans kuruluşuna dönüşerek faaliyetlerine devam etmesine müsaade verildiğini hatırlatarak, kelam konusu 3 yeni kuruluşun, iştirak finans kesimindeki çeşitliliği ve rekabeti artırarak iştirak finans ekosisteminin büyümesine ve gelişmesine katkı sağlayacağının değerlendirildiğini kaydetti.
“Katılım finans alanında gerekli düzenlemeleri yapmaya devam edeceğiz”
BDDK Lideri Kavcıoğlu, iştirak finans dalının büyümesine yönelik faaliyetlerinin devam ederken, dalın iştirak finans prensip ve standartlarına ahengini sağlamanın da bilhassa değer verdikleri bir konu olduğunu vurgulayarak, şöyle dedi:
“Bu kapsamda BDDK olarak, iştirak finans kuruluşlarına özel olarak başlattığımız kontrolleri farklı kontrol hususları bazında 2024 yılında da devam ettirmeyi planlıyoruz. Bu sayede iştirak finans bölümünün iştirak finans prensiplerine ahengine yönelik kurumsal idare çerçevesini güçlendirmeyi hedefliyoruz. Yeniden bu alanda üyesi olduğumuz milletlerarası kuruluşlarla bağlantılarımızı güçlendirerek sürdürmeye devam ediyoruz. İştirak finans alanında gerek milletlerarası standartlarla ahengi artırmak gerekse her geçen gün gelişen bölümün gereksinimlerine cevap verebilmek ismine gerekli düzenlemeleri yapmaya devam edeceğiz.”
Bilgi sistemi alanında yapılan çalışmalar
Şahap Kavcıoğlu, 6 Şubat’ta yaşanan sarsıntı felaketinin çabucak akabinde müşterilerin bankacılık hizmetlerine erişimlerini kolaylaştırmak ve bilgileri dışında kart kullanımlarının engellenmesini sağlamak hedefiyle gerekli önlemlerin acilen alındığını bildirdi.
Kavcıoğlu, elektronik bankacılık hizmet kanallarında kimlik doğrulama ve süreç güvenliğinin gerçekleştirilmesini temin eden teknikleri ve elektronik ortamda mukavele bağının kurulmasına ait kararları içeren 2023/1 sayılı genelgenin yayımlandığını, kelam konusu genelge ile elektronik bankacılık hizmet kanallarında gerçekleştirilen süreçlerde bankalar ve müşteriler açısından yapılan süreçlerin kim tarafından yapıldığının inkar edilemezliği ve sorumluluk hukuku açısından ispat kolaylığının teminat altına alındığını anlattı.
“Her 1 ton kağıt slipe karşılık tabiattaki 17 ağacın kurtarılması sağlanacak”
POS aygıtlarında kullanılan kağıt ölçüsünün azaltılarak yeşil finansmanın gelişimini sağlayacak ekosistemin geliştirilmesi maksadıyla fizikî sliplerin elektronik ortamda düzenlenmesini sağlamak ismine bankalara talimat verildiğini ve bankalar tarafından “dijital slip” uygulamasına geçildiğini belirten Kavcıoğlu, “Bu uygulama ile her 1 ton kağıt slipe karşılık tabiattaki 17 ağacın kurtarılması sağlanacak. Böylelikle içerdiği kimyasal sebebiyle geri dönüşümü mümkün olmayan kağıt sliplerin yerine dijital slip uygulaması, bu istikametiyle de tabiata çok değerli bir katkı sağlayacak.” dedi.
Gerçek bireylerin bankalarda başarılı bir halde uzaktan müşteri olabilmesi ile birlikte bölümün uzaktan müşteri ediniminde kâfi olgunluğa ulaşması ve bölümün muhtaçlıkları göz önüne alınarak ticaret siciline kayıtlı hükmî şahısların de bankalarda uzaktan müşteri olabilmesinin önünün Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Sistemlerine ve Elektronik Ortamda Mukavele Bağlantısının Kurulmasına Ait Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile açıldığını hatırlatan Kavcıoğlu, bununla birlikte anılan yönetmelik ile ayrıyeten, uzaktan müşteri ediniminde engelli müşterilerin yaşadıkları zorlukları giderme, uzaktan kimlik tespiti sürecini kolaylaştırma, hızlandırma ve müşteri temsilcisi tarafından gerçekleştirilecek denetimlerin yapay zeka uygulamalarıyla desteklenmesine ait kararlara de yer verildiğini anlattı.
Kavcıoğlu, bilgi sistemi alanında yapılan öteki çalışmalara ait şunları kaydetti:
“Ülkemizde ve dünyada yaşanan finansal hizmetlerin dijital dönüşümüne yönelik olarak finansal kesimin desteklenmesi maksadıyla geçtiğimiz devirde bilgi sistemleri mevzuatında yapılan güncelleme çalışmalarına dünya örnekleri ve ülke ihtiyaçları göz önünde bulundurularak devam edilecektir. Finansal hizmetlerde kullanılan teknolojilerde yerli ve ulusal eser ve hizmetlerin kullanımına ait çalışmalar yaygınlaştırılacaktır. Bilgi sistemleri mevzuatı kapsamında dünyadaki ve daldaki uygun uygulama örnekleri takip edilerek inovatif eser ve hizmetler desteklenecektir. Finansal dalda yaşanan gelişmeler ve müşteri alışkanlıklarının değişmesiyle birlikte bilgi güvenliğine yönelik önlemlerin arttırılması, siber dolandırıcılıkla faal bir halde uğraş edilmesi, başka kamu kurumları ve finansal kuruluşlarla siber güvenlik ile ilgili işbirliği çalışmaları arttırılarak devam edecektir.”
Denetim süreci
Kavcıoğlu, BDDK tarafından kontrol sürecinin, başta Basel Bankacılık Komitesi’nin Aktif Bankacılık Kontrolüne Ait Temel Prensipleri olmak üzere memleketler arası unsur ve asıllar dikkate alınarak risk odaklı, dinamik, faal ve ileriye dönük bir kontrol yaklaşımı oluşturacak formda belirlendiğini söyledi.
Bankacılık kontrolündeki en yeni gelişme ve en uygun uygulamalarla uyumlu, birebir vakitte Türk bankacılık bölümünün özelliklerine uygun bir kontrol yaklaşımı için kontrol sürecinin nizamlı aralıklarla gözden geçirildiğini ve gerekli revizyonların yapıldığını aktaran Kavcıoğlu, bu kapsamda IMF ve Dünya Bankası tarafından 2022’de Türkiye için hazırlanan Financial Sector Assesment Program (FSAP) Raporu’nda kontrol yaklaşımı ile ilgili olarak yer verilen tekliflerin de dikkate alınarak güncellenen kontrol rehberlerinin yürürlüğe girdiğini anlattı.
Kavcıoğlu, “Gerçekleştirilen kontrol rehberleri güncelleme çalışması, Avrupa Bankacılık Otoritesi (EBA) tarafından İnceleme ve Kıymetlendirme Süreci ile Gerilim Testi Hakkında Ortak Prosedürler ve Metodolojilere Ait Rehber’in de dikkate alınmasıyla kurumumuzun benimsediği risk odaklı kontrol anlayışının memleketler arası standartlara ahenk düzeyini artırmıştır. Kurumumuzun düzenleme ve kontrol çerçevesi, Türk bankacılık dalının güvenilirliğini destekleyen en değerli ögelerden biri olmaya devam etmektedir.” diye konuştu.
Vatandaşların finansal hizmetlere erişilebilirliğinin artması konusundaki çalışmalar
BDDK Lideri Kavcıoğlu, finansal tüketicinin haklarının korunması ve bilinçlendirilmesi maksadıyla BDDK tarafından şikayet ve müracaat takip sürecinin de itinayla yürütüldüğünü söz ederek, BDDK’nin nezaret ve kontrolü altında faaliyet gösteren kuruluşlara ait olarak finansal tüketiciler tarafından e-şikayet, CİMER, dilekçe ve davet merkezi üzerinden kuruma iletilen şikayetlerin finansal tüketiciyi muhafaza mevzuatı çerçevesinde değerlendirildiğini bildirdi.
Bu şikayetlere ait ilgili kuruluşlar nezdinde gerekli incelemelerin yapıldığını, sonucu hakkında müracaat sahibine bilgi verilmesinin yanında inceleme sonucunda mevzuata tersliğin tespit edilmesi halinde ilgili hususlar mucibince kuruluşlar hakkında idari para cezasına hükmedildiğini anlatan Kavcıoğlu, şunları kaydetti:
“Kurumumuza iletilen şikayetler bahis ve kuruluş bazında da değerlendirilmekte olup ileriye yönelik ve önleyici önlemler alınması konusunda da girdi sağlamaktadır. 2 Kasım 2023 tarihi prestijiyle kurumumuza e-şikayet, CİMER, dilekçe ve davet merkezimiz üzerinden toplamda 215 bin 234 adet şikayet ulaşmıştır. Bu şikayetlerin kanal bazında dağılımı ise CİMER 135 bin 300 adet, e-şikayet 68 bin 474 adet, davet merkezimiz 9 bin 325 adet ve dilekçe 2 bin 135 adet olarak gerçekleşmiştir.
Finansal hizmetlere e-devlet aracılığıyla ulaşımın sağlanabilmesi gayesiyle 1 Mart 2020’den beri sunduğumuz hizmet ile vatandaşlarımız, kendilerinin yahut mirasçısı oldukları şahısların ismine hangi bankalarda mevduat/katılım fonu hesabının bulunduğunu E-devlet kapısı üzerinden dijital ortamda sorgulama imkanına kavuşmuştur. 1 Mart 2020-24 Kasım 2023 tarihleri ortasında 7 milyon 802 bin 467 vatandaşımız, toplamda 18 milyon 301 bin 855 adet sorgu gerçekleştirmiştir.”
